Η ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΟΥ ΣΜΥΡΝΙΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΥΔΗ
Θοδωρής Κοντάρας
4 Ιουνίου 2021
Η ακόλουθη επιστολή βρέθηκε ανάμεσα σε μερικά σκόρπια έγγραφα που έφτασαν στα χέρια μου από τα κατάλοιπα της Κατίνας Κοντοστάθη – Τουρτούρη, η οποία υπήρξε η τελευταία διευθύντρια του Ελληνικού Ορφανοτροφείου Σμύρνης και, στην προσφυγιά, δασκάλα του Ορφανοτροφείου «Μέλισσα» Θεσσαλονίκης.
Την επιστολή τούτη έγραψε ο Σμυρνιός παντοπώλης του Βόλου Αντώνης Καρύδης, 1 για να ευχαριστήσει ολόθερμα την Αικ. Τουρτούρη, που εμφανίστηκε το 1988 στην εκπομπή «Περισκόπιο» της ΕΤ1 και μίλησε για τη ζωή και τη δράση της στη Σμύρνη και για την ηρωική διάσωση των 82 παιδιών του Ορφανοτροφείου μέσα από την κόλαση της πυρκαγιάς και τον
όλεθρο εκείνων των ημερών.
Ολοφάνερα συγκινημένος, ο Αντ. Καρύδης περιγράφει με συντομία τη δική του εμπειρία από την καταστροφή της Μ. Ασίας και κυρίως από την προσφυγιά, ενώ παράλληλα εκθέτει διάφορες απόψεις, συχνά υπερβολικές, για την κατάσταση της Ελλάδας τότε, για την συμπεριφορά των Ελλαδιτών προς τους Έλληνες πρόσφυγες και για την προσφορά των Μικρασιατών στην
ανάπτυξη της χώρας.
Όσο κι αν είναι σύντομη και μικρή σε έκταση, η επιστολή αποτελεί μία ακόμη μαρτυρία, ανάμεσα σε δεκάδες χιλιάδες άλλες, ενός Μικρασιάτη πρόσφυγα, που από μικρό παιδί έζησε πολύ έντονα την πίκρα του ξεριζωμού, την απώλεια της πατρίδας, τα βάσανα και τις ταλαιπωρίες της προσφυγιάς, τη
ρατσιστική συμπεριφορά και τον εξευτελισμό του φτωχού κι αδύνατου ανθρώπου από τους «δυνατούς» και βολεμένους.
Καυχώμενος για τη ρίζα και τη φύτρα του και για την συμβολή των Μικρασιατών προσφύγων στη δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας, ο Αντ. Καρύδης κλείνει το γράμμα του αναφερόμενος με μεγάλη υπερηφάνεια στην οικογένειά του και στις καλοσπουδασμένες κόρες του.
1 Ο Αντ. Καρύδης είχε μεγάλο ιδιόκτητο κατάστημα «αποικιακών και εδωδίμων», στη γωνία των οδών Ιωλκού και Οικονομάκη, το οποίο θεωρούνταν ως το πιο πλούσιο και φημισμένο μπακάλικο του Βόλου.
Την επιστολή αντιγράψαμε ακριβώς και κρατήσαμε την ορθογραφία και τη γλωσσική μορφή του αποστολέα –χαρακτηριστική της γενιάς του– πλην ελαχίστων ανορθογραφιών που διορθώσαμε. Επίσης συμπληρώσαμε τον
τονισμό και τη στίξη του κειμένου, γιατί σε πάρα πολλά σημεία ήταν ελλιπείς. Τα πολύ γενικά σχόλια προστέθηκαν απλώς για την καλύτερη κατανόηση των γραφομένων από τον σημερινό αναγνώστη.
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΡΥΔΗ
Βόλος, 13 Μαΐου 1988
Αξιότιμη κυρία Τουρτούρη – Κοντοστάθη, 2 παρηκολούθησα την εκπομπή που ήταν αφιερωμένη σε σας και στο τόσο πλούσιο ψυχικό έργο σας – προσφορά που πηγάζει από την αγάπη, σύμφωνα με τα διδάγματα του Θεανθρώπου Χριστού μας, που οι Μικρασιάται ήταν και είναι τόσο δεμένοι με την αγάπην προς τον Θεόν και προς την πατρίδα, που με αυτά τα δυο μεγάλα πιστεύω κατόρθωσαν να διαφυλάξουν και να διατηρήσουν, παρ’ όλας τας αντιξοότητας, δυσκολίας και διωγμούς μέσα στα βάθη της Ανατολής, που ο πληθυσμός ήταν τόσο φανατισμένος με την πίστη
2 Η Κατίνα (Αικατερίνη) Τουρτούρη γεννήθηκε στην Καραντίνα της Σμύρνης την 1η Σεπτεμβρίου 1887. Ήταν κόρη του Βασίλη και της Στέλλας Κοντοστάθη, που εγκαταστάθηκαν κατά τη δεκαετία του 1920 μαζί με τον γιο τους Κυριάκο, εργολάβο το επάγγελμα, στη Νέα Ερυθραία. Η Κατίνα, αριστούχος απόφοιτος του Διδασκαλείου του Κεντρικού Παρθεναγωγείου Σμύρνης, δίδαξε στα ελληνικά σχολεία του Αξαριού (1907- 1912), της Καραντίνας (1912-1921) και στο Ελληνικό Ορφανοτροφείο Σμύρνης (1921-
22). Κατόρθωσε με μύριους κινδύνους να διασώσει τα 82 ορφανά και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου υπηρέτησε ως δασκάλα του Ορφανοτροφείου «Μέλισσα» (1923- 1932). Εκεί παντρεύτηκε τον Μάρτη του 1932 τον γιατρό Γιάννη Τουρτούρη, που γεννήθηκε στη Μακρινίτσα του Πηλίου το 1885 και πέθανε στη Σαλονίκη το 1958. Το ζευγάρι δεν απόκτησε παιδιά. Η Κ. Κ.-Τ. τιμήθηκε συχνά για τη δράση της, όπως π. χ. η τιμητική διάκριση της Ενώσεως Σμυρναίων το 1984. Πέθανε υπεραιωνόβια στα 105 της, την 4η Απριλίου 1992 στη Νέα Ερυθραία, όπου είχε οριστικά εγκατασταθεί μετά το θάνατο του συζύγου της.
του προς τον Αλλάχ τους, και όμως κράτησαν αυτά τα δυο μεγάλα «πιστεύω» τους.
Ποιο άλλο έθνος έχει να παρουσιάσει αυτό το μεγαλείο; Αυτό το «πιστεύω» συνεχώς επί τέσσερις αιώνες; Μήπως πρέπει να πάρωμε το παράδειγμα της νεωτέρας Ελλάδος, που με την πρώτη δοκιμασία της, που κατεκτήθη από τους
Γερμανοϊταλούς, οι κάτοικοι ξέχασαν την πατρίδα των και έγιναν φίλοι των Γερμανών, Ιταλών και Ρώσων; 3 Οι δε Βλάχοι έκαμαν κράτος βλάχικο με τη «μάμα Ρόμα». 4 Το μόνο όπου ξέχασαν όλοι τους ήταν η Ελλάδα.
Έπρεπε, κυρία Τουρτούρη, σε κάθε σπίτι μη προσφυγικό να έχουν
παραπλεύρως του εικονοστασίου τους μία φωτογραφία του Βενιζέλου, γιατί, παρ’ ότι ήμουν βενιζελικός, ο Βενιζέλος ήταν η καταστροφή του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. 5 Αλλά εάν δεν έρχονταν ο προσφυγικός κόσμος, σωτηρία η Ελλάς δεν θα έβλεπε. Αυτό το στοιχείο ήταν μια μεγάλη πνευματική άνθηση,
επιστημονικός καθώς και εμπορικός φάρος πολιτισμού, με τα επιτεύγματα, την Ευαγγελική Σχολή, 6 τα τόσα ευαγή και πολιτιστικά κέντρα που ήταν δημιουργήματα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. 7
3 Εδώ, εκ παραδρομής, ο Α. Κ. συγχέει τους Ρώσους με τους Βουλγάρους, που ήταν σύμμαχοι των Γερμανοϊταλών. Χρησιμοποιώντας την υπερβολή, εκφράζει την πικρία και
την πλήρη αγανάκτησή του για τους Έλληνες συνεργάτες των κατακτητών, που εξακριβωμένα ήσαν πάρα πολλοί –όσο κι αν μας ενοχλεί αυτό.
4 Το 1941 οι Βλάχοι δωσίλογοι, πράκτορες των Ιταλών και των Ρουμάνων, Αλκιβ. Διαμάντης και αργότερα ο Νικ. Ματούσης, με μια χιλιάδα οπαδών τους, προσπάθησαν ανεπιτυχώς να ιδρύσουν αυτόνομο κρατίδιο στα βλάχικα χωριά της Ηπείρου, Μακεδονίας και Θεσσαλίας, με την υποστήριξη των κατακτητών. Δρούσαν απειλητικά σε πόλεις και χωριά, από τον Αλμυρό, το Βελεστίνο και τη Λάρισα έως το Μέτσοβο, τη Σαμαρίνα, τα
Γρεβενά και το Βέρμιο, εξαναγκάζοντάς τους βλαχόφωνους κατοίκους να μπουν στην αποσχιστική οργάνωσή τους. Φυσικά δεν βρήκαν πουθενά εύφορο έδαφος για τη διάδοση
των ιδεών τους και αντιμετώπισαν την έντονη αντίδραση του ΕΑΜ, που εκτέλεσε πολλούς αυτονομιστές. Η οργάνωση διαλύθηκε μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας
(1943) και οι αρχηγοί της κατέφυγαν στη Ρουμανία.
5 Υπονοεί ότι οι Ελλαδίτες πρέπει να ευγνωμονούν τον Βενιζέλο, που έστειλε τον ελληνικό στρατό στη Μ. Ασία και υπόγραψε τη συνθήκη των Σεβρών, με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να αντιδράσουν δυναμικά, να νικήσουν τους Έλληνες και να καταστρέψουν τον
Ελληνισμό της Ανατολής. Έτσι, οι Μικρασιάτες πρόσφυγες διασώθηκαν στην Ελλάδα, που έκτοτε άρχισε να αναπτύσσεται πολύ σε κάθε τομέα.
6 Η περίφημη Ευαγγελική Σχολή της Σμύρνης υπήρξε σχεδόν επί δύο αιώνες (1733-1922) ένα από τα μεγαλύτερα, σπουδαιότερα και λαμπρότερα σχολεία του Ελληνισμού.
7 Ως γνωστόν, όλα τα εκπαιδευτικά, κοινωφελή, φιλανθρωπικά κλπ. ιδρύματα του υπόδουλου Ελληνισμού δημιουργήθηκαν από εράνους των κατοίκων, από δωρεές πλουσίων Ελλήνων ευεργετών και από πρωτοβουλία της Εκκλησίας, των τοπικών
συλλόγων ή των ελληνικών κοινοτήτων, χωρίς καμιά απολύτως υποστήριξη από το ελληνικό ή το οθωμανικό κράτος.
Εδώ μόνο Γιαγκούληδες, Μπαμπάνηδες και κατσικοκλέφτες έβγαζαν. 8 Είμαι κι εγώ ένα παιδί της προσφυγιάς. Γεννήθηκα στη Σμύρνη το 1916.
Όλη την Καταστροφή την θυμάμαι. Θυμάμαι πολύ καλά ότι δεν άφηναν τα παιδιά τους να παίζουν με τα προσφυγόπουλα. Ο πατέρας μου ήταν εμπορευόμενος στη Σμύρνη. Είχε μαγαζί στις Μεγάλες Ταβέρνες, 9 μεγάλο κατάστημα πωλήσεως κρεάτων και λαχανικών, έκαμε δε εξαγωγές και στην Πόλη κλπ. Το σπίτι μας ήταν στην οδό Ραχμάτ, αριθμός 20, Αγίας Αικατερίνης. 10 Η μητέρα μου Πηνελόπη, το γένος Γιάνκου Ανδρέογλου, από
το Χατζιλάρ 11 Αγίας Τριάδας. 12 Φύγαμε με την ψυχή στο στόμα, με ελάχιστα λεπτά και με ένα μπόγο, όπου
είχαν κρύψει οι γονείς μου την εικόνα της Παναγίας, το μόνο όπου έσωσαν. Το πλοίο μάς έβγαλε σ’ ένα ερημικό μέρος του Πειραιά. Η μητέρα μου δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να πάμε σε προσφυγικό συνοικισμό ή αποθήκη. Ο πατέρας μου ήταν πολύ ικανός, έκαμε μία παράγκα σ’ ένα οικόπεδο στον Πειραιά, στο
Πασαλιμάνι. Μείναμε δε εκεί τρία χρόνια. Το 1925, διά λόγους υγείας, πήγαμε στο Βόλο. Στον Πειραιά υποφέραμε πολύ από έλλειψη νερού, 13 η προμήθεια
8 Η φράση περιέχει πολύ μεγάλη δόση υπερβολής. Έμμεσα όμως φανερώνει την σοβαρή αδυναμία του ελληνικού κράτους να πατάξει τη ληστεία και τη ζωοκλοπή, που άκμαζαν ήδη από της ιδρύσεως του κράτους (1832) μέχρι και τη δεκαετία του 1920. Ο Φώτος Γιαγκούλας κι ο συνεργός του Πάντος Μπαμπάνης υπήρξαν διαβόητοι λήσταρχοι, που έδρασαν στις περιοχές Ελασσόνας, Ολύμπου, Πιερίων και Κοζάνης, κατά την περίοδο
1915-1925. Η δράση τους πάντως υπήρξε αμφιλεγόμενη, καθώς θεωρούνταν προστάτες των φτωχών και αδυνάτων και κυνηγοί των καταπιεστών της αγροτιάς και των οργάνων της εξουσίας.
9 Οι Μεγάλες Ταβέρνες ήταν μια από τις πιο εμπορικές γειτονιές της Σμύρνης, με καταστήματα λαχανικών, τροφίμων και ποτών, ανάμεσα στις συνοικίες Αρμενιά, Σπιτάλια και Άη-Γιώργη.
10 Η συνοικία γύρω από την Άγια Κατερίνα, τον μεγαλύτερο ναό της Σμύρνης, ήταν αποκλειστικά ελληνική και πυκνοκατοικημένη κυρίως από μεσοαστούς. Σήμερα, σχεδόν ολόκληρη καλύπτεται από το τεράστιο πάρκο της Διεθνούς Εκθέσεως Σμύρνης.
11 Το Χατζιλάρι ήταν ένα από τα χωριά του Μπουρνόβα, σε απόσταση 5 χλμ. νοτιοανατολικά. Το 1921 είχε 350 Έλληνες και 5 Τούρκους κατοίκους. Χτισμένο σε θέση αρχαίου οικισμού, επόπτευε την πεδιάδα του Μπουρνόβα και αποτελούσε τόπο
παραθερισμού και κυνηγιού για τους πλούσιους Σμυρνιούς, Έλληνες και Λεβαντίνους. Ο περικαλλής ναός του Αγ. Χαραλάμπη, ανακαινισμένος εκ βάθρων το 1843, ήταν από τα σπουδαία έργα του Σμυρνιοτηνιακού πρωτομάστορα Στρατή Καλονάρη, που έχτισε και την Ευαγγελίστρια της Τήνου και πολλές άλλες εκκλησίες της Ιωνίας.
12 Εδώ σφάλλει ο Α. Κ. Η Αγ. Τριάδα ήταν ένα μικρό παραθαλάσσιο προάστιο της Σμύρνης, νοτιοδυτικά του Μπουρνόβα, που ανήκε στον καζά (υποδιοίκηση) του
Κορδελιού (Καρσίγιακα).
του οποίου γινόταν από δημοτικές βρύσες μία ή δύο ώρες την ημέρα και διά να πάρης σειρά, έπρεπε από την νύχτα να περιμένεις και όταν έρχονταν η σειρά μας να πάρωμε ένα γκαζοτενεκέ, τότες έδιδαν μια κλωτσιά στον γκαζοτενεκέ:
- Φύγε από εδώ, παλιοπρόσφυγα! Θέλεις και εσύ να πάρης νερό;
Και από φόβο τραβιόμαστε, μη τολμώντας να φέρωμε ουδεμία αντίσταση. 14 Τα γνωρίσατε καλύτερα εσείς, διότι όλη η στάση τους ήταν πάρα πολύ εχθρική απέναντί μας και που πολύ το τονίσατε στην εκπομπή σας. Όταν ήρθε ο φανφαρόνος 15 νομάρχης και βλέποντας την κατάντια και την φτώχεια αυτών
των πεινασμένων 80 παιδιών, 16 είχε το θράσος να σας πη «Έχετε καμία ανάγκη;» και πολύ σωστά του ζητήσατε φτυάρια και κασμάδες, να ανοίξτε λάκκους να τα θάψετε, μια που γλύτωσαν από το μαχαίρι του Τούρκου, αφού είχαν την τύχη να έρθουν σ’ αυτόν τον τόπον και σε τέτοιους ανθρώπους! 17
Ο πατέρας μου, όπως σας ανέφερα, ήταν ικανός, εργατικός, με έστειλε δε σε ιδιωτικό σχολείο, που ήταν διά παιδιά ευπόρων, απέναντι από το Πασαλιμάνι, σχολείο Ρέντζου. 18 Προχώρησα δε πολύ καλά, και στα Γαλλικά αρκετά προχωρημένος, διότι η μητέρα μου ήταν της Ευαγγελικής Σχολής με τα Γαλλικά κλπ. 19 Διά λόγους όμως υγείας, φύγαμε από τον Πειραιά και ήρθαμε
13 Είναι πασίγνωστη στο παρελθόν η έντονη λειψυδρία της Αθήνας και του Πειραιά μέχρι το 1931, οπότε δημιουργήθηκε η τεχνητή λίμνη στο Καλέντζι του Μαραθώνα. Έκτοτε λύθηκε το τεράστιο πρόβλημα υδροδότησης της πρωτεύουσας και των περιχώρων, που εξυπηρετούνταν από δημόσιες βρύσες, από υδροφόρες και από νερουλάδες.
14 Αυτή η πρακτική να πετούν οι ντόπιοι τους ντενεκέδες των προσφύγων διαπιστώνεται σε χίλια δυο μέρη της Ελλάδας. Οι καβγάδες, η ανταλλαγή ύβρεων κι οι ξυλοδαρμοί γύρω από βρύσες και πηγάδια για τη λήψη του πολύτιμου νερού ήταν πανελλήνιο καθημερινό φαινόμενο για πολλά χρόνια μετά τον ερχομό των προσφύγων.
15 Φανφαρόνος (από την ισπανική fanfarron): φλύαρος, κενολόγος, πολυλογάς, φαφλατάς.
16 Ο ακριβής αριθμός των ορφανών που αναφέρει επανειλημμένως στα γραπτά της η Κατίνα Τουρτούρη είναι 82 (53 αγόρια και 29 κορίτσια).
17 Η μεγάλη μερίδα των προσφύγων είχαν αρνητική διάθεση για τους ντόπιους Έλληνες, λόγω της κακής ή και εχθρικής συμπεριφοράς πολλών απέναντι στον προσφυγικό πληθυσμό από την ώρα της άφιξής τους εδώ μέχρι και δεκαετίες αργότερα. Θεωρούσαν ότι η «μητέρα πατρίδα» δεν στάθηκε και τόσο στοργική απέναντί τους, αλλά τους φέρθηκε μάλλον ως «μητριά». Γι’ αυτό ένοιωθαν έντονη πικρία και απογοήτευση.
18 Το «Αθηναϊκόν Λύκειον Όθωνος Ρέντζου» ήταν ένα από τα καλύτερα σχολεία της εποχής. Στεγαζόταν σε ωραίο νεοκλασικό κτήριο επί της Ακτής Μουτσοπούλου 4 και προετοίμαζε κυρίως μαθητές που είχαν ιδιαίτερη επίδοση στις θετικές επιστήμες. Το
διηύθυνε ο σπουδαίος φιλόλογος και συγγραφέας Όθ. Ρέντζος.
19 Είναι πολύ γνωστή η αγάπη των αστών Μικρασιατών προς την παιδεία, τα γράμματα και τις ξένες γλώσσες. Μετά την Ελληνική, η Γαλλική γλώσσα ήταν η δεύτερη πιο στο Βόλο, Αύγουστος του ’25. Εννέα ετών πήγα να γραφθώ στο Δημοτικό. Ο διευθυντής με ερωτά:
- Από πού είσαι;
- Από την Σμύρνη.
- Βάλ’ τον στην Α΄ Δημοτικού.
- Μα εγώ ήμουν στην Τρίτη και κάτοχος της Γαλλικής.
- Έχεις χαρτιά;
- Όχι.
- Στην Πρώτη θα πας.
Και τότες το Δημοτικό ήταν χωριστά διά τους Έλληνας και χωριστά για μας, όπου μας αποκαλούσαν Τουρκόσπορους. Ας μην ξεχνάμε, Τουρκόσπορους μας ανέβαζαν και Τουρκόσπορους μας κατέβαζαν. Και ο Κρανιωτάκης του Ελληνικού Μέλλοντος ζητούσε να εφαρμόση η κυβέρνηση οι πρόσφυγες να έχουν στο μανίκι τους κίτρινο περιβραχιόνιο! 20 Ο χρόνος είναι εκείνος όπου τα θεραπεύει όλα, αλλά δεν παύουν να είναι χαραγμένα μέσα μας.
Και μου έλεγε ο πατέρας μου:
- Παιδί μου, αυτό το βασίλειο είναι πιασμένο από αμαρτωλούς 21 και κλέφτες. Τέτοιοι ήταν κι εξακολουθούν να είναι και θα είναι. 22 Σας έβλεπα και σας άκουα, κ. Τουρτούρη, και η συγκίνησίς μου ήταν και είναι πολύ μεγάλη! Βούρκωσαν τα μάτια μου. Μπράβο σας! Χίλιες φορές μπράβο σας! Τα μπράβο και τα συγχαρητήριά μου δεν μπορούν να πουν τίποτα μπροστά σ’ αυτό όπου μου προσφέρατε.
διαδεδομένη στη Σμύρνη, γλώσσα της παιδείας και της λογοτεχνίας, του καλού κόσμου και των κοινωνικών συναναστροφών, αλλά και του εμπορίου.
20 Αυτή η ναζιστική και άκρως ρατσιστική άποψη εναντίον των προσφύγων υιοθετήθηκε δυστυχώς από πολλούς Έλληνες και προβλήθηκε μέσω των εφημερίδων από αρκετούς
δημοσιογράφους φασιστικής ή μοναρχικής ιδεολογίας, όπως ο Γεώργιος Βλάχος (εκδότης – διευθυντής της «Καθημερινής») και ο Νίκος Κρανιωτάκης (εκδότης – διευθυντής του «Πρωινού Τύπου» και αρθρογράφος άλλων εφημερίδων), οι οποίοι ήθελαν να φορούν οι πρόσφυγες κάποιο διακριτικό σήμα για να ξεχωρίζουν από τους … «αυθεντικούς Έλληνας». Αυτό ζητούσαν ήδη το 1933, δηλαδή πριν ακόμη οι Ναζί εδραιώσουν την εξουσία τους και επιβάλουν στους Γερμανοεβραίους να φορούν στο στήθος το κίτρινο άστρο!
21 Αντί του ορθού αρματολούς.
22 Και εδώ υπερβάλλει ο Α. Κ., θέλοντας να τονίσει την κακοδαιμονία, τον επαρχιωτισμό, τη μιζέρια, την πολιτική διαφθορά, την κακοδιοίκηση και γενικά όλες τις παθογένειες που μάστιζαν το ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του.
Δυστυχώς, μόνο το Δημοτικό τελείωσα. 23 Δόξα τω Θεώ, σταδιοδρόμησα πολύ καλά ως επαγγελματίας. Έκαμα πολύ καλή οικογένεια, δύο κορίτσια που σπούδασαν πολύ καλά. Η μία στο Παρίσι, στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, βυζαντινολόγος, παντρεύθηκε Γάλλο καθηγητή του Πανεπιστημίου. Η άλλη
στην Ελβετία, Ανωτάτη Εμπορική και Βιομηχανική, παντρεύθηκε Έλληνα επιστήμονα. Εργάζεται στη Ζυρίχη σε τράπεζα, ανωτέρα υπάλληλος. 24 Θα το θεωρήσω προσκύνημα το νά ‘ρθω να σας δω. Με τους κ. κ. Τουρτούρη 25 συνδέομαι. Είναι όλοι τους εξαιρετικοί κύριοι. Θα τους δώσω τους χαιρετισμούς σας.
Σας χαιρετώ μετά μεγάλης εκτιμήσεως
Αντώνιος Καρύδης
Τ. Οικονομάκη 4 - τηλ. 23 185
Βόλος 383 33