Η ιστορία ενός... ρουσφετιού που δεν έγινε ποτέ αλλά άφησε πίσω του «το χάνι του Γεωργαλά» που στις μέρες μας επισκευάζεται για να γίνει πολιτιστικό κέντρο
Γράφει ο ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ Δημοσίευση 2/4/2021
 |
| Το χάνι και το τζαμί του Γεωργαλά-1972, βιβλίο Δ. Ψαρρού «Το Αϊβαλί και η Μικρασιατική Αιολίδα» |
Στις αρχές της δεκαετίας του 1890 οι φήμες οργίαζαν στο Αϊβαλί. Το τρένο (και μαζί με αυτό παράδες μπόλικοι) θα έφτανε στην πολιτεία, εκεί δηλαδή θα κατέληγε η γραμμή που ως τότε έφτανε στο Μπαλίκεσιρ. Πάει να πει πως το Αϊβαλί θα μετατρέπονταν σε πύλη εισόδου και εξόδου ανθρώπων και προπάντων εμπορευμάτων.
Σαν θέση για το σταθμό του τραίνου είχε προσδιοριστεί η άκρη της πόλης στα βόρεια της, εκεί περίπου όπου σήμερα βρίσκεται η νέα πόλη κοντά στο σημερινό της λιμάνι. Εκεί, στο δρόμο προς το Μοσχονήσι, αναπτύσσονταν και μια καινούργια γειτονιά, η συνοικία των ταμπακαριών που ονοματίστηκε σαν τέτοια, χάρη στις βιομηχανικές μονάδες που είχαν αναπτυχθεί εκεί. Κι ακόμα στέκουν προκαλώντας το θαυμασμό των επισκεπτών για ετούτο το μικρό «Μάντσεστερ» της Ανατολής.
Κοντά στα εργοστάσια και λαϊκά σπίτια ιδιαίτερα προς τα αψηλά όπου η εκκλησιά της Παναγιάς της Πορταϊτισσας Μετόχι της Αγιορείτικης Μονής Ιβήρων, αποτέλεσε και το θρησκευτικό κέντρο της νέας γειτονιάς που για λίγα χρόνια και σίγουρα μετά το 1914 λειτούργησε σαν ενορία, η 12η ενορία, της Αϊβαλιώτικης Πολιτείας.
Πάμε όμως πίσω στη δεκαετία του 1890 και στο σιδηροδρομικό σταθμό που σχεδιαζόταν να γίνει εκεί στα Ταμπακαριά. Οι φήμες που δεν ήταν μοναχά φήμες αλλά έγκυρες πληροφορίες που δίνονταν από ψηλά χάρη σε μεγάλο μπαξίσι έκαναν το Δημητρό Γεωργαλά, πλούσιο βιομήχανο της πόλης να τολμήσει μια σημαντική επένδυση στην περιοχή. Να χτίσει ένα σύγχρονο μεγάλο ξενοδοχείο για τις ανάγκες των ταξιδιωτών. Πράγμα που και έκανε πάνω σε σχέδια αρχιτέκτονα που το όνομα του δεν διασώθηκε. Ένα υπερσύγχρονο για την εποχή ξενοδοχείο, που έγινε γνωστό σαν «το χάνι του Γεωργαλά».
Και για να έχει και καλές σχέσεις με τις αρχές και να υπενθυμίζει με τον τρόπο του την «υποχρέωση» των Οθωμανικών αρχών να κάνουν πράξη τα σχεδιασθέντα για το σιδηροδρομικό σταθμό (και τους παράδες που θα ερχόταν μαζί με το τραίνο) έσπευσε να χτίσει ταυτόχρονα με το ξενοδοχείο του απέναντι ακριβώς από αυτό ένα στρατώνα για τη φρουρά της πόλης. Αλλά και ένα τζαμί, το μόνο τζαμί στο Αϊβαλί, για τις ανάγκες των στρατιωτών αλλά και των μουσουλμάνων ταξιδιωτών.
Το τζαμί σύντομα, από τους Αιβαλιώτες βαφτίστηκε με το όνομα του κτήτορα του. Έγινε «το τζαμί του Γεωργαλά». Κι ο στρατώνας ονοματοδοτήθηκε με το τούρκικο όνομα τέτοιων χώρων «κισλάς».
Ο τελευταίος γκρεμίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1950 ρημαγμένος από το σεισμό του 1944. Το τζαμί του Γεωργαλά στέκει ακόμα εκεί, χριστιανικό παρεκκλήσι θαρρείς που βλέπει στη Μέκκα. Σήμερα το λένε Sakarya Camini (Τζαμί του Σαγγαρίου).
 |
| Το χάνι του Γεωργαλά ετούτες τις μέρες όπου ξεκίνησαν εργασίες επισκευής του |
Το χάνι του Γεωργαλά στέκει σαν που ήταν, έχοντας χρησιμοποιηθεί σε ετούτο τον αιώνα που μεσολάβησε από την πρώτη του χρήση ως σήμερα ως ότι δημόσια υπηρεσία μπορεί κανείς να φαντασθεί. Ετούτες τις μέρες πέρασαν στο θαλασσινό ποτάμι ανάμεσα στο νησί και στην Πολιτεία φωτογραφίες που δείχνουν πως ο Αϊβαλιώτικος Δήμος ξεκίνησε ακριβές εργασίες για την ριζική ανακαίνιση του μνημείου και τη μετατροπή του σε πολιτιστικό κέντρο πολλαπλών χρήσεων.
Στα αψηλά κλειστή και ρημαγμένη περιμένει μοναχή της ακόα η Παναγιά η Πορταίτισσα.
Το δε τρένο στο Αϊβαλί δεν έφτασε ποτέ. Τζάμπα το βαρύ μπαξίσι του γερο-Δημητρού Γεωργαλά, τζάμπα και τα καλοπιάσματα με τον κισλά και το τζαμί
https://www.stonisi.gr/post/16036/to-treno-den-eftase-pote-sto-aivali